FEATURED POET: E. SAN JUAN, JR.

Six Poems by E. San Juan, Jr.

PAKSIW NA BARAKUDA

Proseso sa Pagbabalangkas ng isang Likhang-Sining.

SIKMATIN

                        SAKMALIN

                                       SAGPANGIN                                              SINAGPANG

KAGATIN

                        KABKABIN

                                              UKABIN                                               INUKAB

NGATNGATIN                                                           NGINATNGAT

NGUYAIN

                              NGALUTIN

                                           NGATAIN                                                NGINATA

LUNUKIN

                        LULUNIN                                                      NILULON

ILUWA

                                         ISUKA                                                       ISINUKA

                                                                                   

                                               

MALAMANG NASILIP SA BUTAS NG BUBONG NG SELDA

SA CAMP BAGONG DIWA, TAGUIG, RIZAL

Hindi laging nahihimbing

           

                        ang mga bituin sa langit

Hindi laging nakatigil sila

                       

                        habang bumabangon sa dilim

Panagimpang gumigising

                        silahis ng pag-asa

                                               

                                                sa bawat dibdib

ARKO NG NILAMBUNGANG BAHAG-HARI

Sikaping ipakahulugan ang nasaksihang lihim

Saan?  kailan?

                          Nangyaring di-sinasadya

Nasira’t nawasak sa katahimikan ng gabi

Dito: bato sa lansangan

Baka-sakaling idinala sa ibang lugar, ginamit

Sa ibang paraan, inilipat sa biro ng tadhana

Nasaksihan sa di-sinasadyang pagkakataon

Doon: kapalaran ng bantay-tumana

Binuhat sa ibabaw, ibinagsak sa daan

Nangyaring aksidente baka-sakaling sinadya

Mahulog man  walang palugit sa taning

Ngayon: kapalaran ng hampas-lupa

Nabalaho’t napariwara sa nabakling ruta

Biyak ng buwang bahag-buntot ang giya          

Natuklasan ang lihim sa nilambungang hagdan

Alsa-balutan: kwalta na’y naging bato pa

Kapus-palad, bilasa, nagluksang likaw ng bituka

Puyo sa talampakan ng talu-sirang naligaw

Akalang may patutunguhan habang tumatawid

Itaga sa bato ang bulahaw ng madaling-araw

HANGGANG SA KABILANG DULO NG HANGGAHAN

Kailan?  Saan?   Sa ‘sang kisap-mata, pinagtakluban

Gaano man sikaping di gumalaw

             bumabalik ang hanggahang abot-tanaw

                        sa pagitan ng langit at lupa

Saanmang lugar kailan man

                        labas-masok

                                    sa pagitan ng ilalim at ibabaw

Pinira-piraso ang tapayan

            pinagtabi-tabi ang mga bahagi upang mabuo
                        muli ang dating anyo

Umapaw sa labi ng balintataw

                                    kumindat sa dilim  abot-tanaw

Kailan man at saan man tayo makikipagtagpo

                       

            tinakluban sa ‘sang kisap-mata

           

                                                humantong man sa gilid

Bumabalik pa rin

                                    bumabalatay

                       

                        hanggang sa puno’t dulo ng hanggahan

PARABULA NG BUTO NG MUSTASA

Nagalit si Malunkya Putta sa di-pagtugon ni Buda

sa sandamak na mga tanong

tungkol sa usaping metapisikal—

Halimbawa: Wala bang katapusan ang mundo?

Pagkalagot ng hininga, may libog pa ba ang kaluluwa?

Sinagot siya ni Siddhartha na tinaguriang Buda:

“Walang saysay ang mga usisa mo.

Hindi ba ibinuhos ko na ang panahon at lakas sa pagpapalliwanag

kung bakit tayo nagdurusa?

Itinuro ko paano natin mababawasan ang kahirapan.

Di ba itinuro ko kung paano malulunasan ang ugaling

nagbubunga ng sakit at pighati?

Bakit ka nahuhumaling sa mga kaabalahang walang saysay—

            kababalaghang walang anghang?

Sige, Malunkya Putta, hale ka na’t dalhan mo ako

ng isang dakot ng buto ng mustasa….

Manlimos ka sa mga tahanang walang namatayan.

Hayo ka na’t baka abutin ka nang gabing magayuma ang dilim

at tuloy maligaw ka sa daan.”

PAGBUBULAY-BULAY NG ISANG PETIBURGIS NA INTELEKTWAL

Nang ika-10 gulang, nagnais akong matuto’t maging marunong

Nang ika-15 gulang, nabatid kong tama ang gurong Mang Andoy

Nang ika-21 gulang, natiyak ko na ang daan

Nang ika-30 gulang, nasulyapan ko na ang guhit-tagpuang abot-tanaw

Nang ika-36 gulang, nabilibid ako sa kasong pakikiapid (natiklo, ay malas!)

Nang ika-40 gulang, nagpasiya akong pwede nang makipag-sapalarang mag-isa

Nang ika-50 gulang, bayad na ako sa mga utang at butaw

Handa na akong umakyat sa bundok—

Napaglirip sa panahon ng paglalakbay hanggang dito, palipat-lipat ang diwa
Sa pagitan ng ibong makulay ang bagwis

            nakatuon sa panaginip at pantasiya

At isdang nagtatampisaw sa putik, matimtimang dumaranas

            ng udyok at simbuyo ng damdamin….

Hinahangad ko mula ngayon, sa kabila ng gulo’t panganib ng kapaligiran,

Sundin ang dragon ng isip, matimyas na pagnanais makahulagpos

Upang sa gayon makaigpaw sa bangin at makatawid

            sa talampas at matarik na dalisdis ng bundok

Yapos ang ibong pumailanlang at isdang sumisid

                                                                        sa pusod ng kaluluwa—

Makaabot pa kaya ang diwa sa kasukdulang biyaya ni Maria Makiling

                           nabighani sa salimbayan

                                                            ng mga kalapating dumaragit?.

*****

E. SAN JUAN, Jr., recently a visiting professor of English at the University of the Philippines, is a retired professor of English, Comparative Literature, and Ethnic Studies, Washington State University & University of Connecticut. He was a fellow of the W.E.B. Du Bois Institute, Harvard University; and of the Harry Ransom Center, University of Texas; and before that, a Fulbright Professor of American Studies in Leuven University, Belgium, and visiting professor of literature at National Tsing Hua University and Tamkang University, Taiwan. He served previously as a fellow of the Center for the Humanities and visiting Professor of English, Wesleyan University; professor and chair of the Department of Comparative American Cultures, Washington State University (1998-2001); Fellow at the Institute for the Advanced Study of the Humanities, University of Edinburgh, Scotland; and visiting professor at the Universita degli di studi Trento, Italy. He was a Rockefeller Foundation fellow at the Bellagio Study Center, Italy, in 2006 and visiting professor of Comparative Literature and English at the University of the Philippines, and National Cheng Du University in Taiwan in 2007.

            San Juan’s book Racial Formations/Critical Transformations won awards from the Association for Asian American Studies and the Gustavus Myers Center for Human Rights.  He received the 1994 Katherine Newman Award from the Society for the Study of Multi-Ethnic Literatures in the United States and the 1999 Centennial Award for Achievement in Literature from the Cultural Center of the Philippines. His collected poems in Filipino written in the last four decades, Alay sa Paglikha ng Bukang-liwayway, was published by Ateneo de Manila University Press; and a new collection of poems, Kundiman sa Gitna ng Karimlan (University of the Philippines Press) won the National Book Development Award in 2015. He is one of the internationally distinguished writers included in the HarperCollins World Reader. 

            San Juan’s recent books are: Working Through the Contradictions: From Cultural Theory to Critical Practice (Bucknell University Press); US Imperialism and Revolution in the Philippines (Palgrave); In the Wake of Terror: Race, Ethnicity, Nation and Class in the Postmodern World (Lexington), From Globalization to National Liberation (University of the Philippines Press), Critique and Social Transformation: Lessons from Antonio Gramsci, Mikhail Bakhtin and Raymond Williams (Edwin Mellen Press); Toward Filipino Self-Determination, Beyond Transnational Globalization (State University of New York Press); Between Empire and Insurgency (University of the Philippines Press); Learning from the Fiipino Diaspora (University of Santo Tomas Press), and Filipinas Everywhere (Sussex Academic Press). His new book Carlos Bulosan: Revolutionary Filipino Writer in the U.S. was released last year by Peter Lang, NY.
      A recent issue of the online journal Kritika Kultura was partly devoted to critical essays about San Juan’s works, edited by Professor Charlie Veric of Ateneo de Manila Department of English, Quezon City, Philippines. He is currently research officer-in-charge of the Philippines Studies Center, Washington, DC.